Τα ρήματα

Ρήματα λέγονται οι λέξεις  που φανερώνουν πως ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα κάνει κάτι (δηλαδή ενεργεί) ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.

1)      Ο Αντρέας τρέχει.

 

2)      Το δάσος καίγεται.

 

3)      Η γάτα κοιμάται.

Στην α' πρόταση η λέξη τρέχει φανερώνει πως ο Αντρέας ( πρόσωπο) κάνει κάτι, δηλαδή ενεργεί.

Στην β'  πρόταση η λέξη καίγεται φανερώνει πως το δάσος (πράγμα) έπαθε κάτι.

Στην γ' πρόταση η λέξη κοιμάται φανερώνει πως η γάτα (ζώο) βρίσκεται σε μία κατάσταση.

Οι  λέξεις τρέχει, καίγεται, κοιμάται είναι ρήματα.

Αριθμοί και ρήματα του ρήματος

Ενικός Αριθμός	Πληθυντικός Αριθμός
1.      Εγώ τρέχω γρήγορα.	4.   Εμείς τρέχουμε γρήγορα.
2.      Εσύ τρέχεις γρήγορα.	5.   Εσείς τρέχετε γρήγορα.
3.      Αυτός τρέχει γρήγορα.	6.   Αυτοί τρέχουν γρήγορα.

 

Παρατηρώντας τις πιο πάνω ερωτήσεις συμπεραίνουμε ότι:

Α) Τα ρήματα (όπως και τα ονόματα) έχουν δύο αριθμούς:

Τον ενικό και τον πληθυντικό.

Ενικού Αριθμού είναι ο τύπος του ρήματος που φανερώνει ότι το υποκείμενο είναι ένα πρόσωπο, ζώο, πράγμα. (Παράδειγμα. 1,2,3)

Πληθυντικού Αριθμού είναι ο τύπος του ρήματος που φανερώνει ότι το υποκείμενο είναι πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγματα. (Παράδειγμα 4,5,6)

Β) Τα πρόσωπα του ρήματος είναι τρία, όσα δηλαδή και τα πρόσωπα του λόγου:

• Το πρώτο πρόσωπο : (εγώ) τρέχω - (εμείς) τρέχουμε
• Το δεύτερο πρόσωπο: (εσύ) τρέχεις- (εσείς) τρέχετε
• Το τρίτο πρόσωπο: (αυτός) τρέχει- (αυτοί) τρέχουν

 

Γ) Ο αριθμός και το πρόσωπο του ρήματος φανερώνονται από τις ξεχωριστές καταλήξεις που παίρνει το ρήμα.

Τρέχ-ω à εγώ: α΄ πρόσωπο, ενικός αριθμός

Τρέχ-εις à εσύ: β΄ πρόσωπο, ενικός αριθμός

Τρέχ-ει à αυτός: γ πρόσωπο, ενικός αριθμός

Τρέχ-ουμε à εμείς: α΄ πρόσωπο, πληθυντικός αριθμός

Τρέχ-ετε à εσείς: β΄ πρόσωπο, πληθυντικός αριθμός

Τρέχ-ουν à αυτοί: γ΄ πρόσωπο, πληθυντικός αριθμός

Οι χρόνοι του Ρήματος

Παρελθόν                                          Παρόν                                                 Μέλλον

(Πριν)                                                 (Τώρα)                                               (Μετά)

 

Τα παιδιά ζωγράφισαν.       Τα παιδιά ζωγραφίζουν.     Τα παιδιά θα ζωγραφίσουν.

 

Το ρήμα (ζωγραφίζουν) της β' πρότασης φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα, δηλαδή στο παρόν.

Το ρήμα (ζωγράφισαν) της α' πρότασης φανερώνει κάτι που έγινε πριν, δηλαδή στο παρελθόν.

Το ρήμα (θα ζωγραφίσουν) της γ' πρότασης φανερώνει κάτι που θα γίνει μετά, δηλαδή στο μέλλον.

Επομένως, τα ρήματα έχουν ξεχωριστούς τύπους που φανερώνουν πότε γίνεται κάτι, δηλαδή, αν γίνεται στο παρόν, στο παρελθόν, ή στο μέλλον.

Οι τύποι του ρήματος που φανερώνουν πότε γίνεται μία ενέργεια (πράξη) λέγονται χρόνοι του ρήματος.

Οι χρόνοι, ανάλογα με τη διάσταση του χρόνου που φανερώνουν, είναι τριών ειδών:

Α) Παροντικοί, δηλαδή χρόνοι που φανερώνουν το παρόν.

(ενεστώτας-παρακείμενος)

Β)Παρελθοντικοί, δηλαδή χρόνοι που φανερώνουν το παρελθόν.

(παρατατικός-αόριστος-υπερσυντέλικος)

Γ) Μελλοντικοί, δηλαδή χρόνοι που φανερώνουν το μέλλον.

(εξακολουθητικός μέλλοντας-στιγμιαίος μέλλοντας-συντελεσμένος μέλλοντας)

Τι φανερώνουν οι χρόνοι του ρήματος

Οι χρόνοι του ρήματος είναι οκτώ(8) και φανερώνουν:

1.      Ο ενεστώτας φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα, εξακολουθητικά ή επαναλαμβάνεται.

Π.χ.     Διαβάζω τα μαθήματά μου.

Κάθε Κυριακή η μητέρα μου πηγαίνει εκκλησία.

2.      Ο παρακείμενος φανερώνει κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν και τώρα είναι τελειωμένο.

Π.χ.     Τα παιδιά έχουν παίξει.

            Έχω ξυπνήσει πολύ πρωί.

 

3.      Ο παρατατικός φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν εξακολουθητικά ή με επαναλήψεις.

Π.χ.     Χτες τα παιδιά έπαιζαν όλο το απόγευμα.

            Το καλοκαίρι ξυπνούσα στις οχτώ.

 

4.      Ο αόριστος φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν και φαίνεται σαν να έχει γίνει σε μία στιγμή.

Π.χ.     Διάβασα τα μαθήματά μου.

            Ξύπνησα νωρίς σήμερα.

 

5.      Ο υπερσυντέλικος φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν και είχε τελειώσει πριν γίνει κάτι άλλο.

Π.χ.     Τα παιδιά είχαν τελειώσει πριν κτυπήσει το κουδούνι.

            Όταν κτύπησε το τηλέφωνο, ο πατέρας ήδη είχε φύγει.

 

6.      Ο εξακολουθητικός μέλλοντας φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον εξακολουθητικά ή με επαναλήψεις.

Π.χ.     Θα είμαι στο σπίτι όλο το βράδυ.

            Κάθε καλοκαίρι θα έρχονται για διακοπές στη Ρόδο.

 

7.      Ο στιγμιαίος μέλλοντας φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον και φαίνεται σαν να πρόκειται να γίνει σε μια στιγμή.

Π.χ.     Θα παίξεις μόνο όταν τελειώσεις τα μαθήματά σου.

            Ο αγώνας θ' αρχίσει στις 9μ.μ.

 

8.      Ο συντελεσμένος μέλλοντας φανερώνει κάτι που θα έχει τελειώσει στο μέλλον πριν αρχίσει κάτι άλλο..

Π.χ.     Το βράδυ θα έχω τελειώσει την εργασία.

Μέχρι να έρθεις, θα τα έχω μαζέψει.