Ασκήσεις κατά την ανάγνωση

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟ ΝΟΗΜΑ Ερώτηση 1: Από τα στοιχεία που δίνει το ποίημα σε ποια εποχή ή πόλη νομίζετε ότι διαδραματίζονται τα γεγονότα; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Απάντηση Στο ποίημα ασφαλώς δεν αναφέρεται συγκεκριμένη πόλη ούτε συγκεκριμένα γεγονότα. Ο ιστορικός όμως περίγυρος αποκαλύπτει ότι σαφώς πρόκειται για τη Ρώμη. Η σύγκλητος, ο αυτοκράτορας, οι άρχοντες, η επιδρομή των 6αρ6άρων είναι ιστορικά στοιχεία που υποδεικνύουν την πρωτεύουσα του ρωμαϊκού κράτους σε ώρες παρακμής. Φυσικά, η «διεύρυνση» του Καβάφη» μετατρέπει τη Ρώμη σε σύμ­6ολο κάθε άλλης πόλης που λειτουργεί σε ανάλογες συνθήκες. Ερώτηση 2: Το ποίημα διακρίνεται για τη θεατρικότητά του. Να βρείτε τα στοιχεία που τη συνιστούν και να συζητήσετε το αισθητικό τους αποτέλεσμα. Απάντηση Θεατρικά στοιχεία του ποιήματος είναι ο διάλογος, οι εικόνες, η εξέλιξη του δράματος και ο υποβλητικός ποιητικός λόγος. Η θεατρικότητα φορτίζει τον δραματικό χαρακτήρα της ποίησης του Κα6άφη, αποκαλύπτει τα σύμβολα και δημιουργεί την υποβλητική ατμόσφαιρα. Τα στοιχεία αυτά «παράγουν» διανοητικά συναισθήματα και εντείνουν την αισθητική συγκίνηση. Ερώτηση 3: Να σχολιάσετε τους δύο τελευταίους στίχους του ποιήματος. Απάντηση Οι δυο τελευταίοι στίχοι αποτελούν το σχόλιο του ποιητή. Η σωτηρία από τους 6άρ6αρους δεν έρχεται. Η πόλη βρίσκεται και πάλι σε αδιέξοδο. Η πικρή ειρωνεία του ποιητή είναι διάχυτη και φορτίζει το ποίημα με έντονη πικρία και απογοήτευση. Άλλες ασκήσεις για δημιουργική απασχόληση και εστίαση στο νόημα και τη χρήση με το κείμενο Χωρίζεστε σε ομάδες. Κάθε μία επιλέγει ένα διαφορετικό ποίημα του ποιητή και το παρουσιάζει προφορικά στην τάξη όπως το κατανόησε με τη βοήθεια των στοιχείων της σελίδας. Ακολούθως η κάθε ομάδα συντάσσει γραπτά ένα σύντομο κείμενο στο οποίο παρουσιάζει ένα ποίημα του Καβάφη με αναφορά κυρίως στο περιεχόμενό του. Τα ποιήματα του Καβάφη εντάσσονται σε κατηγορίες όπως: ερωτικά, ιστορικά και φιλοσοφικά. Η κάθε ομάδα να εντάξει το δικό της ποιήμα σε μια κατηγορία και να είναι έτοιμη να επιχειρηματολογήσει γιατί το ενέταξε σε αυτή την κατηγορία στην άλλη ομάδα. Απάντηση Γίνεται κριτική από τους μαθητές –σε περιβάλλον ασύγχρονης επικοινωνίας – που "ελέγχουν" αν το ποίημα που επέλεξαν οι συμμαθητές τους είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της κατηγορίας στην οποία το ενέταξαν, ή αν θα μπορούσε να ανήκει και σε άλλη κατηγορία. Η ομάδα που παρουσίασε θα πρέπει να είναι σε θέση να αντικρούσει την επιχειρηματολογία των άλλων ομάδων. Βοήθημα 1: Το μικρό σε αριθμό ποιητικό του έργο οι κριτικοί, σύμφωνα με τις δικές του υποδείξεις, το κατέταξαν σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες που ανταποκρίνονται, αντίστοιχα, στις επιδράσεις τις οποίες δέχτηκε νέος: τα φιλοσοφικά ή «της σκέψεως», τα ιστορικά και τα ηδονικά αισθησιακά είναι οι τρεις ομάδες που συσχετίστηκαν, κατά σειρά, με τον ρομαντισμό, τον παρνασσισμό και τον συμβολισμό. Η διαίρεση αυτή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, με τη διαφορά πως αναφέρεται στην ποιητική έκφραση (ειδολογική) και όχι στο σημασιολογικό περιεχόμενο, γιατί σ' αυτό οι ομάδες επικαλύπτονται. Έτσι, σύμφωνα με την άποψη του Καβάφη, ο κόσμος του είναι ενιαίος επίσης, ένα ποίημά του με το να είναι στην εξωτερική μορφή ιστορικό δεν σημαίνει πως δεν είναι φιλοσοφικό ή αισθησιακό ή το αντίστροφο Βοήθημα 2: Κατα βάση είναι ποίημα Ψευδο-ιστορικό. Είναι σαφές ότι ο ποιητικός λόγος λειτουργεί μέσα σ' ένα ιστορικό πλαίσιο που σε μια «χαρτογράφηση της ιστορικής εμπειρίας» του Kαβάφη κάνει αναγωγές στη Ρώμη και την περιφέρειά της, χωρίς συγκεκριμένες αναφορές σε χώρο, χρόνο ή πρόσωπα. Πάντως, αν και φανταστικός, ο χώρος υπο6άλλει την εικόνα της Ρώμης στα χρόνια της παρακμής. Το ποιήμα που επέλεξε κάθε ομάδα αποστέλλεται με μήνυμα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις όλων των συμμαθητών πριν την συζήτηση στο forum.