|
|
ΘΕΩΡΙΑ
| Τα μέρη του λόγου |
| |
Τα μέρη του λόγου είναι:
- ουσιαστικά: οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα, ενέργεια ή κατάσταση. πατέρας, σκύλος, σκαλιά, τρέξιμο, σιωπή
- επίθετα: οι λέξεις που προσδιορίζουν τα ουσιαστικά, δηλαδή φανερώνουν ποια ποιότητα ή ιδιότητα έχουν τα ουσιαστικά. μεγάλη, ισχυρός
- άρθρα: οι μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά ή τα επίθετα. ο, η , το
- αντωνυμίες: οι λέξεις που μπαίνουν στη θέση των ονομάτων. εγώ, εκείνη, αυτός, τέτοια
- ρήματα: οι λέξεις που φανερώνουν ότι κάποιος ( πρόσωπο, ζώο, πράγμα) παθαίνει κάτι από έναν άλλο ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. πήγε, ανέβηκε
- μετοχές: οι λέξεις που φανερώνουν σε ποια κατάσταση βρίσκεται ένα πρόσωπο. κυνηγημένη, τρέχοντας
- επιρρήματα: οι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν (προσδιορίζουν) κυρίως τα ρήματα και φανερώνουν τόπο, τρόπο, χρόνο, ποσό, βεβαίωση, άρνηση. μέσα, ίσια, πριν, τόσο, ναι, δε(ν)
- προθέσεις: οι άκλιτες λέξεις που μπαίνουν μπροστά από άλλες λέξεις και φανερώνουν μαζί τους τόπο, χρόνο, στέρηση, αιτία, τρόπο, ποσό, κτλ. με, σε, από, χωρίς
- σύνδεσμοι: οι άκλιτες λέξεις που συνδέουν λέξεις ή προτάσεις. και, ούτε, ή, αλλά
- επιφωνήματα: οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν δυνατά συναισθήματα π.χ θαυμασμό, πόνο, έπαινο. ποπό! αχ! μπράβο!
Το ουσιαστικό και το επίθετο λέγονται και ονόματα.
Οι μονοσύλλαβες άκλιτες λέξεις π.χ θα, για που τις χρησιμοποιούμε συχνά στην ελληνική γλώσσα με διάφορες σημασίες λέγονται μόρια.
|
| Κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις |
| |
Οι προτάσεις που έχουν ολοκληρωμένο νόημα και μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο λέγονται κύριες προτάσεις.
Χθες βράδυ δεν κοιμήθηκα καθόλου.
Οι προτάσεις που δεν έχουν ολοκληρωμένο νόημα και γι' αυτό δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο λέγονται δευτερεύουσες.
για να μην κρυώσει, γιατί ήταν γενναίος.
Μια δευτερεύουσα πρόταση, για να σταθεί μέσα στο λόγο έχει ανάγκη από μια κύρια πρόταση. Έτσι καθεμιά από τις παραπάνω δευτερεύουσες προτάσεις συνδέεται με μια κύρια πρόταση έτσι ώστε να δίνεται ένα ολοκληρωμένο νόημα.
| Φορούσε ένα μαντήλι στο λαιμό, |
για να μην κρυώσει. |
| Κύρια πρόταση |
δευτερεύουσα πρόταση |
| Όλοι τον αγαπούσαν το στρατηγό, |
γιατί ήταν γενναίος. |
| Κύρια πρόταση |
δευτερεύουσα πρόταση |
|
| Κυριολεξία και μεταφορά |
| |
Πολλές φορές στην ελληνική γλώσσα οι λέξεις δε χρησιμοποιούνται μόνο στην αρχική (βασική) τους σημασία με την οποία δηλώνεται ορισμένη έννοια. Συχνά η βασική αυτή σημασία τους μεταφέρεται σε άλλες έννοιες.
Η αλεπού τίναξε την ουρά της και χάθηκε στο δάσος. (κυριολεξία)
Ο άνθρωπος αυτός είναι αλεπού (=πονηρός). (μεταφορά)
Στην πρώτη πρόταση η λέξη αλεπού χρησιμοποιείται με την αρχική (πραγματική) της σημασία. Αυτό λέγεται κυριολεξία.
Στη δεύτερη πρόταση η λέξη αλεπού χρησιμοποιήθηκε, για να φανερώσει έναν άνθρωπο πονηρό. Δηλαδή στη δεύτερη πρόταση η αρχική σημασία της λέξης αλεπού μεταφέρθηκε, άλλαξε και φανέρωσε ένα πρόσωπο που έχει κάποια ομοιότητα- την πονηριά- με την αλεπού. Αυτό λέγεται μεταφορά.
?λλες μεταφορές:
σκληρή πέτρα - σκληρή καρδιά
μασά την τροφή του- μασά τα λόγια του.
|
|
