Ασκήσεις επιπέδου δυσκολίας 2

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ Άσκηση 1: Πτώσεις Άσκηση 2: Συνώνυμα Άσκηση 3: Αντίθετα Άσκηση 4: Επίθετα Άσκηση 5: Χρόνοι του ρήματος

ΘΕΩΡΙΑ Πτώσεις     Τα άρθρα, τα ουσιαστικά, τα επίθετα, οι αντωνυμίες και οι μετοχές (βλέπε μέρη του λόγου) παρουσιάζουν διάφορους τύπους που λέγονται πτώσεις. Τα κλιτά μέρη του λόγου λέγονται πτωτικά. Οι πτώσεις είναι τέσσερις: η ονομαστική ο ήλιος, η γενική του ήλιου, η αιτιατική τον ήλιο και η κλητική ήλιε. Με την ονομαστική απαντούμε στην ερώτηση ποιος, τι. Ποιος ήρθε; - Ο πατέρας, Τι έφτασε; - Το τρένο. Με τη γενική απαντούμε στην ερώτηση τίνος. Τίνος είναι το καπέλο; - Του πατέρα. Με την αιτιατική απαντούμε στην ερώτηση ποιον, τι. Ποιον είδες ? Τον πατέρα, Τι είδες ? Είδα το τρένο. Με την κλητική καλούμε κάποιον. Δώσε μου, πατέρα, την ευχή σου. Τα πτωτικά έχουν τρία γένη: το αρσενικό ο πατέρας, το θηλυκό η ποιήτρια και το ουδέτερο το βουνό. Αρσενικού γένους είναι τα πτωτικά που μπορούν να πάρουν το άρθρο ο. Θηλυκού γένους είναι τα τα πτωτικά που μπορούν να πάρουν το άρθρο η. Ουδέτερου γένους τα πτωτικά που μπορούν να πάρουν το άρθρο το. Τα πτωτικά έχουν δύο αριθμούς: τον ενικό (τύποι που φανερώνουν το ένα) και τον πληθυντικό (τύποι που φανερώνουν τα πολλά). Εκείνος ο μεγάλος καλλιτέχνης. (ενικού αριθμού) Εκείνοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες. (πληθυντικού αριθμού) Συνώνυμα και αντίθετα     Οι λέξεις που έχουν περίπου την ίδια σημασία λέγονται συνώνυμες λέξεις ή συνώνυμα. εργασία - δουλεία, θόρυβος - φασαρία, συνομιλία - συζήτηση, χρήματα - λεφτά Οι συνώνυμες λέξεις φανερώνουν το ίδιο νόημα αλλά και κάποιες διαφορές μεταξύ τους. κατοικία - διαμονή Η κατοικία σημαίνει τον τόπο όπου μένει κανείς μόνιμα. Η διαμονή σημαίνει τον τόπο όπου μένει κανείς προσωρινά. Οι λέξεις που έχουν αντίθετη σημασία λέγονται αντίθετες λέξεις ή αντίθετα. εχθροί - φίλοι, νέοι - γέροι Επίθετα     Οι λέξεις που φανερώνουν τι λογής είναι τα ουσιαστικά, δηλαδή ποια ποιότητα ή ιδιότητα έχουν τα ουσιαστικά, λέγονται επίθετα. Τα δυνατά άλογα σέρνουν το βαρύ αμάξι. Στην πιο πάνω πρόταση το επίθετο δυνατά προσδιορίζει το ουσιαστικό άλογα και το επίθετο βαρύ προσδιορίζει το ουσιαστικό αμάξι. Επομένως τα επίθετα συνοδεύουν και προσδιορίζουν τα ουσιαστικά. Τα επίθετα παίρνουν το γένος, τον αριθμό και την πτώση των ουσιαστικών που προσδιορίζουν. Έτσι έχουν τρία γένη (το αρσενικό, το θηλυκό και το ουδέτερο) με ξεχωριστές καταλήξεις για το καθένα. ωραίος δρόμος, μικρή εγγονή, ξύλινο γραφείο Χρόνοι του ρήματος     Ο ενεστώτας φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα εξακολουθητικά χωρίς διακοπή ή με διακοπές (επανάληψη). Ακουμπισμένος στο παράθυρο κοιτάει τη θάλασσα. Κάθε πρωί πηγαίνει στο ψάρεμα. Ο παρακείμενος φανερώνει ότι κάτι έχει γίνει στο παρελθόν και είναι τώρα τελειωμένο. Ο φύλακας έχει κλείσει τις πύλες του κήπου. Ο παρατατικός φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν εξακολουθητικά χωρίς διακοπή ή με διακοπές (επανάληψη). Όλοι κοιτάζαμε τον χαρταετό που ανέβαινε στον ουρανό. Κάθε βράδυ γύριζα στις εννιά. Ο αόριστος φανερώνει ότι κάτι έγινε στο παρελθόν και παρουσιάζεται σαν να έγινε σε μια στιγμή. Σ' ένα χρόνο ταξίδεψε σ' ολόκληρη την Ευρώπη. Ο υπερσυντέλικος φανερώνει κάτι που θα γίνεται εξακολουθητικά στο μέλλον, χωρίς διακοπή ή με διακοπές (επανάληψη). Αύριο θα δουλεύω όλο το πρωί. Κάθε καλοκαίρι θα γυρίζω στην πατρίδα. Ο εξακολουθητικός μέλλοντας φανερώνει ότι κάτι ήταν τελειωμένο στο παρελθόν πριν γίνει κάτι άλλο. Τα καράβια είχαν αράξει πριν ξεσπάσει η μπόρα. Ο στιγμιαιος μέλλοντας φανερώνει ότι κάτι θα γίνει στο μέλλον και παρουσιάζεται σαν να πρόκειται να γίνει σε μια στιγμή. Το καλοκαίρι θα δουλέψει στα καράβια.

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟ ΝΟΗΜΑ Άσκηση 1: Πώς διαμορφώνει το φεγγάρι τον εσωτερικό (σπίτι) και εξωτερικό χώρο (πολιτεία); Άσκηση 2: Ποια είναι τα πρόσωπα της Σονάτας του Σεληνόφωτος; Ποια χαρακτηριστικά τούς αποδίδονται; Ποια είναι η μεταξύ τους σχέση; Άσκηση 3: Σταυρόλεξο Άσκηση 4: Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι τα πρόσωπα αποτελούν σύμβολα; Αν ναι, τι συμβολίζουν η ηλικιωμένη γυναίκα κι ο νέος; ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Άσκηση 1: Συναισθήματα από εικόνες Άσκηση 2: Σύγκριση ποιημάτων ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Άσκηση 1: «...δεν έχει σημασία αν φεύγεις ή αν γυρίζεις ούτε έχει σημασία που άσπρισαν τα μαλλιά μου, δεν είναι τούτο η λύπη μου - η λύπη μου είναι που δεν ασπρίζει κ' η καρδιά μου...» Πώς καταλαβαίνεις τη φράση; Άσκηση 2: Ποια είναι πιστεύεις τα συναισθήματα της μαυροντυμένης γυναίκας, τα οποία διακρίνονται μέσα στη φράση «?φησέ με νάρθω μαζί σου» που επαναλαμβάνεται πολύ συχνά στο ποίημα; Άσκηση 3: Αναλαμβάνεις τη σκηνοθεσία μιας ταινίας που βασίζεται στο ποίημα του Ρίτσου. Περιέγραψε τις γενικές συμβουλές - κατευθύνσεις που θα έδινες στην πρωταγωνίστρια (μαυροντυμένη γυναίκα) σχετικά με το ύφος του προσώπου και τις κινήσεις του σώματος.